Spis treści
  1. Czym jest gospodarka materiałowa?
  2. Różnica między gospodarką materiałową a gospodarką towarową
  3. Cele gospodarki materiałowej
  4. Cel materialny gospodarki materiałowej
  5. Cel formalny gospodarki materiałowej
  6. Koszty alternatywne: koszty a obsługa klienta
  7. Moduł gospodarki materiałowej w systemie ERP
  8. Monitorowanie wykazów
  9. Transmisja danych w czasie rzeczywistym
  10. Automatyzacje w oprogramowaniu ERP
  11. Oprogramowanie ERP jako narzędzie analityczne
  12. Oprogramowanie ERP jako system całościowy
  13. ERP II i MRP II
  14. Procesy gospodarki materiałowej w oprogramowaniu ERP
Czym jest gospodarka materiałowa? Jest ważnym obszarem zadań dla wszystkich firm w produkcji dyskretnej i wielu innych branżach. Z tego powodu chcielibyśmy przyjrzeć się bliżej procesom gospodarki materiałowej i planowania potrzeb materiałowych (MRP) i pokazać, jak odpowiednie oprogramowanie ERP może je zoptymalizować. Najpierw jednak musimy przyjrzeć się, czym właściwie jest zarządzanie materiałami. 

Czym jest gospodarka materiałowa? 

Gospodarka materiałowa obejmuje zadanie zaopatrywania produkcji w potrzebne jej materiały. W zadaniach gospodarki materiałowej mieszczą się więc wszystkie funkcje związane z materiałami, jak np. sterowanie przepływem materiałów przez produkcję do dostawy wyrobów gotowych. Strategiczne komponenty przedsiębiorstwa, które są uważane za część gospodarki materiałowej, to zintegrowana, rozszerzona zintegrowana lub całkowicie zintegrowana gospodarka materiałowa.
Zintegrowane zarządzanie materiałami odnosi się wyłącznie do procesów zaopatrzenia, logistyki (magazynowanie i transport wewnątrz przedsiębiorstwa) oraz produkcji (określenie zużycia, a także utylizacji i recyklingu). 
W rozszerzonej zintegrowanej gospodarce materiałowej dodaje się kolejny aspekt produkcyjny: planowanie programu produkcyjnego lub sterowanie produkcją. 
Jeśli dodać do tego kolejny aspekt logistyczny – mianowicie aspekt dystrybucji (czyli aspekt logistyczny, który dotyczy przede wszystkim procesów zachodzących poza przedsiębiorstwem), mówimy o całkowicie zintegrowanej gospodarce materiałowej. 

Różnica między gospodarką materiałową a gospodarką towarową 

Ważne jest również rozróżnienie pomiędzy gospodarką materiałową a gospodarką towarową. Chociaż te dwa terminy są często używane synonimicznie, odnoszą się do różnych typów firm. W handlu mówi się o gospodarce towarowej, natomiast gospodarka materiałowa odnosi się wyłącznie do firm produkcyjnych – np. zajmujących się produkcją dyskretną. Systemy klasy ERP dla handlu bywają też określane jako systemy zarządzania towarami. 
Produkcja dyskretna polega na wytwarzaniu artykułów, które można łatwo zidentyfikować i ewidencjonować. Obejmuje na przykład komputery osobiste i sprzęt gospodarstwa domowego. Do określenia części składowych i surowców, które składają się na konkretny wyrób gotowy, używa się specyfikacji struktury wyrobu.

Cele gospodarki materiałowej

Staje się jasne, że zarządzanie materiałami zyskuje na złożoności w miarę rozszerzania jego definicji. Niezależnie od tego, która definicja zostanie użyta, firma specjalizująca się w produkcji dyskretnej musi w każdym przypadku być w stanie poradzić sobie ze wszystkimi kwestiami całkowicie zintegrowanej gospodarki materiałowej – i odpowiednio zmapować swoje procesy w oprogramowaniu ERP. Gospodarka materiałowa zawsze dąży do dwóch celów: Cel płynności materialnej i formalny cel efektywności kosztowej. 

Cel materialny gospodarki materiałowej 

Podstawowym, ogólnym celem gospodarki materiałowej jest zapewnienie płynności materiałowej dla danego przedsiębiorstwa. Oznacza to, że wymagany towar musi być dostępny w wymaganym czasie. Jednak pełna płynność materialna jest zapewniona tylko wtedy, gdy materiał jest również we właściwej jakości i ilości, w tym właściwa informacja, we właściwym miejscu. W tym konkretnym przypadku informacja odnosi się na przykład do wszelkich dokumentów celnych, które mogą być wymagane, zawierających informacje o pochodzeniu i preferencyjnym statusie towarów. 

Cel formalny gospodarki materiałowej

Podobnie jak w wielu innych obszarach strategii przedsiębiorstwa, również w gospodarce materiałowej cel formalny ma charakter ekonomiczny. Tutaj, podobnie jak w zbiorczym obszarze zarządzania łańcuchem dostaw, zawsze należy wyważyć kompromis pomiędzy potencjalnymi kosztami a usługą lub wartością dodaną dla klienta. Celem jest osiągnięcie jak najwyższego poziomu usług przy jak najniższych kosztach. Na przykład w zakresie lepszej obsługi klienta wskazane jest, aby zawsze mieć w magazynie tyle materiałów, aby móc realizować zamówienia na czas nawet w przypadku awarii własnego dostawcy. Jednak materiał, który znajduje się tylko w magazynie i czeka na dalsze przetwarzanie lub sprzedaż, jest kapitałem wiązanym, którego firma nie może wykorzystać.

Koszty alternatywne: koszty a obsługa klienta

Z finansowego punktu widzenia koszty alternatywne związane z zapewnieniem jak najwyższej obsługi klienta to koszty poniesione w związku z przechowywaniem dodatkowego materiału lub utrata dodatkowego zysku, który mógłby zostać osiągnięty, gdyby kapitał nie był związany. W gospodarce materiałowej chodzi zawsze o to, aby możliwie jak najbardziej zredukować związany kapitał – czyli zapasy – bez konieczności znacznych cięć w obsłudze klienta. Odpowiednie oprogramowanie ERP ułatwia realizację tych celów w obszarze gospodarki materiałowej. 

Moduł gospodarki materiałowej w systemie ERP 

W zależności od stopnia zawężenia tematu gospodarki materiałowej – na przykład ograniczenia do zintegrowanej gospodarki materiałowej – oprogramowanie ERP może zawierać kilka modułów z tego zakresu. Niezależnie jednak od szczegółowej struktury systemu, pewne komponenty są zawsze ważną częścią oprogramowania ERP, aby móc odwzorować procesy gospodarki materiałowej.

Monitorowanie wykazów

Dla realizacji podstawowego celu gospodarki materiałowej – płynności materiałowej – kluczowe jest również, aby oprogramowanie ERP posiadało funkcję zarządzania zapasami wewnętrznymi lub stałego monitorowania stanów magazynowych. Jeżeli pracownicy magazynu mają możliwość księgowania zmian w przyjęciu towaru lub wydaniu towaru bezpośrednio w systemie, to idealnie byłoby, gdyby zmiany te pojawiały się w czasie rzeczywistym w obszarze inwentaryzacji na interfejsie systemu. 

Transmisja danych w czasie rzeczywistym

Informacje te mają ogromne znaczenie na przykład dla produkcji. Transmisja w czasie rzeczywistym oznacza, że odpowiednie kroki robocze mogą zostać szybko zainicjowane. Najlepiej, gdy jest też bezpośrednio widoczne, gdzie jaki materiał znajduje się w magazynie. 

Automatyzacje w oprogramowaniu ERP 

Wiele systemów ERP posiada również funkcje automatyzacji, takie jak automatyczne ponawianie zamówień. Dzięki temu ręczne zamawianie od dostawcy staje się zbędne. Jeśli poziom zapasów danego materiału spadnie poniżej określonego poziomu, system wysyła automatyczne zamówienie do odpowiedniego dostawcy. Pozwala to nie tylko zaoszczędzić czas pracy, ale również przeciwdziała potencjalnym wąskim gardłom materiałowym, które mogą powstać, jeśli o ręcznym ponawianiu zamówień po prostu się zapomni. 

Oprogramowanie ERP jako narzędzie analityczne

Oprogramowanie ERP wspiera również różne kalkulacje w gospodarce materiałowej. Prognozy ilościowe mogą być obliczane na podstawie różnych wartości z przeszłości. Dostarczają one firmom cennych spostrzeżeń dla strategicznych zamówień. 

Oprogramowanie ERP jako system całościowy

Istnieją rozwiązania programowe do zarządzania materiałami, które wyłącznie mapują te procesy. Gospodarka materiałowa wymaga jednak interfejsów, na przykład do controllingu i rachunkowości. To właśnie tutaj pojawia się oprogramowanie ERP. Łączy funkcje różnych obszarów biznesowych, często poprzez strukturę modułową, i w ten sposób dostarcza przedsiębiorstwom jednolite rozwiązanie, z którego mogą centralnie kontrolować, monitorować i optymalizować wszystkie procesy biznesowe. 

ERP II i MRP II

Podstawowa różnica polega na tym, że systemy ERP posiadają również dodatkowe funkcje z innych obszarów. Na przykład oprogramowanie ERP może zawierać również moduł CRM, ale system MRP nie jest w standardzie. Tym samym MRP ma być podporządkowany ERP. Podobnie nie każdy system ERP zawiera również funkcje MRP. Systemy branżowe dla firm usługowych, które nie produkują własnych towarów, nie zawierają na przykład zwykle modułów MRP lub MRP 2Więcej na ten temat można przeczytać w artykule MRP II. 

Procesy gospodarki materiałowej w oprogramowaniu ERP

To tylko kilka funkcji, dzięki którym nowoczesne oprogramowanie ERP ułatwia zarządzanie materiałami. Holistycznie zintegrowane oprogramowanie ERP może pomóc firmom osiągnąć wszystkie cele zarządzania materiałami poprzez ogólny wzrost wydajności. W ramach systemów klasy ERP dzieje się to m.in. poprzez automatyzację procesów zamówień, które wspierają pracowników w ich codziennych czynnościach. Nowoczesne systemy ERP wspierają również firmy produkcyjne na poziomie strategicznym, działając jako potężne narzędzia analityczne.